ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΜΕ
Λεμφοίδημα
Τι είναι το λεμφοίδημα
Λεμφοίδημα είναι το οίδημα (διόγκωση – πρήξιμο) ενός μέρους του σώματος (χέρι, πόδι, γεννητικά όργανα, πρόσωπο, θώρακας, ή κοιλιακή χώρα) εξαιτίας της συσσώρευσης λέμφου στους ιστούς κάτω από το δέρμα.
Η λέμφος αποτελείται από νερό, πρωτεΐνες, γλυκόζη και άλατα, βρίσκεται στο χώρο μεταξύ των κυττάρων και ρέει στα λεμφαγγεία. Τα λεμφαγγεία κάνουν περισταλτικές κινήσεις και μεταφέρουν τη λέμφο προς τους λεμφαδένες, οι οποίοι με τη σειρά τους, παίζουν το ρόλο του “φίλτρου” για τον οργανισμό και συμβάλλουν στην προστασία από τις λοιμώξεις.
Όταν ένα στοιχείο στο λεμφικό σύστημα πάσχει, τότε δημιουργούνται οι συνθήκες να εμφανισθεί λεμφοίδημα. Αυτό μπορεί να συμβεί όταν απουσιάζουν ή δυσλειτουργούν οι λεμφαδένες ή τα λεμφαγγεία μιας περιοχής. Δυστυχώς η έναρξη ή εμφάνιση του λεμφοιδήματος δεν μπορεί να προβλεφθεί, και τελικά παρουσιάζεται “ύπουλα”, μήνες ή και χρόνια μετά από κάποια επέμβαση αφαίρεσης λεμφαδένων ή κάποιον σοβαρό τραυματισμό.
Λεμφοίδημα και συμπτώματα
Σε κάθε περίπτωση το λεμφοίδημα ξεκινάει με πόνο σε κάποιο σημείο του σώματος, συνεχίζει με πάχυνση και σκλήρυνση του δέρματος και του υποδορίου λίπους, προκαλεί αίσθημα βάρους σε όλο το άκρο, οίδημα (αύξηση όγκου) του μέλους και καταλήγει με μείωση των καθημερινών δραστηριοτήτων και γενικότερα της ποιότητας ζωής των ασθενών. Σε προχωρημένα στάδια του λεμφοιδήματος παρατηρούνται λοιμώξεις του δέρματος και των λεμφαγγείων του πάσχοντος άκρου, με συμπτώματα πυρετού και κακουχίας των ασθενών, ενώ οι επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις το επιδεινώνουν.
Πότε και σε ποιες περιπτώσεις παρατηρείται λεμφοίδημα?
Το λεμφοίδημα μπορεί να είναι πρωτοπαθές ή δευτεροπαθές.
Πρωτοπαθές ή αλλιώς συγγενές λεμφοίδημα (ICD-10: Q82.0) χαρακτηρίζεται όταν εμφανίζεται σε ασθενείς που γεννήθηκαν με πρόβλημα στα λεμφαγγεία ή στους λεμφαδένες. Συχνότερα οι ασθενείς με πρωτοπαθές λεμφοίδημα εμφανίζουν πρόβλημα στο ένα ή και στα δύο πόδια, ενώ σπανιότερα στα χέρια, στα γεννητικά όργανα, στην κοιλιά, στο θώρακα, στο πρόσωπο ή στον εγκέφαλο. Το πρωτοπαθές λεμφοίδημα εμφανίζεται ξαφνικά συνήθως σε περιόδους ορμονικών διαταραχών.
Δευτεροπαθές ή Επίκτητο ονομάζεται το λεμφοίδημα που εμφανίζεται ως επιπλοκή ή ανεπιθύμητη εξέλιξη μιας νόσου ή μιας θεραπείας. Οι συχνότερες αιτίες που οδηγούν σε λεμφοίδημα είναι ο λεμφαδενικός καθαρισμός για τη θεραπεία του καρκίνου, η ακτινοβολία στην περιοχή των λεμφαδένων, η χημειοθεραπεία, ορισμένες λοιμώξεις του δέρματος (ερυσίπελας, λεμφαγγειίτιδα, κυτταρίτιδα) και κάποια σοβαρά τραύματα (ICD-10: I89.0 Λεμφοίδημα, που δεν ταξινομείται αλλού). Συχνότερα παρατηρείται λεμφοίδημα στα χέρια στις γυναίκες μετά τη θεραπεία για καρκίνο του μαστού (ICD-10: I97.2 Σύνδρομο λεμφοιδήματος μετά από μαστεκτομή), στα πόδια μετά από θεραπεία για γυναικολογικό καρκίνο, όπως και μετά τη θεραπεία του καρκίνου του ουροποιητικού στους άνδρες.
Σε ποιες περιοχές του σώματος εμφανίζεται λεμφοίδημα?
Στο χέρι και στο άνω άκρο, δημιουργείται λεμφοίδημα στις γυναίκες ως παρενέργεια της θεραπείας του καρκίνου του μαστού. Στις περισσότερες μελέτες αναφέρεται ότι 20-40% των γυναικών που υποβάλλονται σε ολική ή μερική μαστεκτομή και λεμφαδενικό καθαρισμό ή ακόμα και αφαίρεση λεμφαδένα φρουρού σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία, θα εμφανίσουν λεμφοίδημα στο σύστοιχο με το μαστό, άνω άκρο. Το λεμφοίδημα εμφανίζεται συνήθως μέσα στα 3 πρώτα χρόνια μετά τη θεραπεία του μαστού, χωρίς όμως να αποκλείεται και η καθυστερημένη εμφάνιση ακόμα και μετά από περισσότερα χρόνια.
Το λεμφοίδημα στα πόδια μπορεί να εμφανιστεί μετά από επεμβάσεις αφαίρεσης καρκίνου από τις περιοχές της κοιλιάς ή των γεννητικών οργάνων της γυναίκας ή του άνδρα και την ταυτόχρονη αφαίρεση βουβωνικών ή ενδοκοιλιακών λεμφαδένων ή μετά από τη θεραπεία με ακτινοβολίες στην κοιλιακή χώρα, ή μετά από εκτομή καρκίνου του δέρματος των κάτω άκρων που απαιτεί και αφαίρεση λεμφαδένων των βουβωνικών περιοχών.
Το ποσοστό εμφάνισης λεμφοιδήματος στα κάτω άκρα μετά την αφαίρεση βουβωνικών ή ενδοκοιλιακών λεμφαδένων είναι ιδιαίτερα υψηλό και σε μερικές περιπτώσεις ξεπερνάει το 50%, ενώ συνήθως τα συμπτώματα είναι πιο βαριά σε σχέση με τα άνω άκρα.
To λεμφoίδημα στα γεννητικά όργανα, τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες παρατηρείται σε ποσοστό 10-20% μέσα στα πρώτα 5 χρόνια μετά τη χειρουργική επέμβαση του καρκίνου στην περιοχή της πυέλου ή και της ακτινοβολίας. Επίσης λεμφοίδημα στα γεννητικά όργανα μπορεί να εμφανιστεί ακόμη και στα παιδιά, λόγω πρωτοπαθούς αιτιολογίας.
Όταν πραγματοποιούνται χειρουργικές επεμβάσεις ή / και ακτινοβολία στο κεφάλι ή στον τράχηλο (λαιμό), μπορεί να εμφανιστεί λεμφοίδημα στο πρόσωπο, επειδή η μόνη οδός λεμφικής απορροής της κεφαλής είναι ο τράχηλος. Σε αυτές τις περιπτώσεις το οίδημα (πρήξιμο) μπορεί να είναι προσωρινό ή μόνιμο, ενώ συνήθως παρατηρείται κάτω από το πηγούνι, στην περιφέρεια του λαιμού, στη γραμμή της κάτω γνάθου, στα χείλη, μπροστά ή πίσω από τα αυτιά, στα μάγουλα, ή ακόμα πιο σπάνια στα μάτια ή στο μέτωπο.
Πώς γίνεται η διάγνωση του λεμφοιδήματος;
Η διάγνωση των νοσημάτων του λεμφικού ιστού προκύπτει μετά
- τη λεπτομερή κλινική εξέταση,
- την επιπολής λεμφαγγειογραφία με άμεση φλουοροσκόπηση,
- το λεμφοσπινθηρογράφημα,
- τη μαγνητική τομογραφία και
- το γονιδιακό έλεγχο.
Θεραπείες για το λεμφοίδημα
Το πρόγραμμα θεραπείας της “THE Lymphedema Clinic” για την οριστική λύση από το λεμφοίδημα περιλαμβάνει όλες τις σύγχρονες χειρουργικές τεχνικές όπως:
- Μικροχειρουργικές επεμβάσεις
- Τοποθέτηση ινών κολλαγόνου για λεμφαγγειογένεση
- Λιποαναρρόφηση – Τεχνική VASER
Η θεραπεία ολοκληρώνεται με την εφαρμογή