Η Διάγνωση Λεμφοιδήματος προκύπτει μετά τη λεπτομερή κλινική εξέταση, την επιπολής λεμφαγγειογραφία με άμεση φλουροσκόπηση, το λεμφοσπινθηρογράφημα, τη μαγνητική τομογραφία και το γονιδιακό έλεγχο.

Α) Η κλινική εξέταση αποτελεί τη σημαντικότερη εξέταση στη διάγνωση Λεμφοιδήματος για τη λήψη ενός λεπτομερούς ιστορικού, με πληροφορίες σχετικά με την έναρξη του λεμφοιδήματος και των συμπτωμάτων του, την ειδική ογκομέτρηση των άκρων και τη σύγκριση του όγκου του πάσχοντος με το υγιές άκρο.

Κατά την εξέταση παρατηρείται το δέρμα του πάσχοντος άκρου, ελέγχεται αν δημιουργείται εντύπωμα, πραγματοποιείται ψηλάφηση του πρησμένου και του υγιούς μέλους, καταγράφονται στοιχεία σχετικά με την ποιότητα ζωής και γίνεται φωτοτεκμηρίωση.

Όλες οι παραπάνω πληροφορίες χρησιμοποιούνται για να κατατάξουν τους ασθενείς σε ένα από τα 4 Στάδια (Ι-IV) της νόσου, ενώ στη συνέχεια οι ασθενείς παραπέμπονται για τις εργαστηριακές εξετάσεις αίματος, πυρηνικής ιατρικής και ακτινολογίας.

Β) Η επιπολής λεμφαγγειογραφία με άμεση φλουοροσκόπηση μετά από έγχυση πράσινης ινδοκυανίνης γίνεται με τα εξειδικευμένα μηχανήματα στο κέντρο μας, χωρίς να απαιτείται ιδιαίτερη προετοιμασία.

Η εξέταση αυτή για τη Διάγνωση Λεμφοιδήματος μας δίνει σημαντικές πληροφορίες για τον τρόπο που γίνεται η μεταφορά της λέμφου στο επιπολής λεμφικό δίκτυο και στα λεμφαγγεία που βρίσκονται σε βάθος 0,5 – 2 εκατοστά από το δέρμα, τον αριθμό και τη μορφή των λεμφαγγείων, το σημείο των πασχόντων λεμφαγγείων και τη συσσώρευση της λέμφου, ενώ τέλος καθορίζει το στάδιο βαρύτητας του λεμφοιδήματος.

Η Διεθνής Λεμφολογική Εταιρεία που έχει υιοθετήσει τη σταδιοποίηση κατά Yamamoto προκειμένου να χαρακτηρίσει τη μορφολογία των λεμφαγγείων. Με αυτό το σύστημα τα λεμφαγγεία περιγράφονται ως:

α) Γραμμικά (Linear) [Βαθμός λεμφοιδήματος Α]
β) Οφιοειδή «δίκην πιτσιλίσματος» (Splash) [Βαθμός λεμφοιδήματος Β]
γ) Στικτά «δίκην αστερόσκονης» (Stardust) [Βαθμός λεμφοιδήματος Γ]
δ) Διάχυτα (Diffuse) [Βαθμός λεμφοιδήματος Δ]

Η εξέταση διαρκεί συνολικά περίπου 3 ώρες με μεσοδιαστήματα άσκησης, μαλάξεων και χαλάρωσης, ενώ σε περιπτώσεις προχωρημένου λεμφοιδήματος μπορεί να επαναληφθεί και μετά από 12-24 ώρες. Κατά την εξέταση, οι ασθενείς βλέπουν στην οθόνη άμεσα και ταυτόχρονα με τον ιατρό τον τρόπο που κυκλοφορεί η λέμφος τόσο στο υγιές όσο και στο άκρο που πάσχει. Η επιπολής λεμφαγγειογραφία αποτελεί πλέον παγκοσμίως τη βασικότερη εργαστηριακή μέθοδο τεκμηρίωσης και καταγραφής του λεμφοιδήματος, ενώ η επιτυχία της αντιμετώπισης της νόσου βασίζεται στα ευρήματά της.

Μια νέα εφαρμογή της εξέτασης τα τελευταία χρόνια είναι η προσπάθεια για την πρόβλεψη των ασθενών που έχουν αυξημένη πιθανότητα να εμφανίσουν λεμφοίδημα. Η εξέταση γίνεται πριν τη χειρουργική επέμβαση του καρκίνου και σε μεγάλο ποσοστό επιτυχίας υποδεικνύει τους ασθενείς με αυξημένο ρίσκο εμφάνισης λεμφοιδήματος.

Γ) Το λεμφοσπινθηρογράφημα είναι εξέταση που γίνεται σε εργαστήρια Πυρηνικής Ιατρικής μετά από έγχυση ραδιοϊσοτόπου. Η εξέταση αυτή σε συνδυασμό με την επιπολής λεμφαγγειογραφία, αποτελούν το “gold standard” για τη διάγνωση της νόσου. Οι πληροφορίες που μας δίνει το λεμφοσπινθηρογράφημα αφορούν την ύπαρξη ή μη λειτουργικών λεμφαδένων στην περιοχή της εξέτασης καθώς και την ποσότητα της λέμφου που λιμνάζει συνήθως στο χέρι ή στο πόδι.

Η εξέταση όπως και η επιπολής λεμφαγγειογραφία διαρκεί περίπου 3 ώρες.

Η εξέλιξη του λεμφοσπινθηρογραφήματος για τη Διάγνωση Λεμφοιδήματος είναι η εξέταση SPECT-CT της Πυρηνικής Ιατρικής, όπου λαμβάνονται πληροφορίες λειτουργικότητας των λεμφαδένων με ανατομική προσέγγιση. Πρώτη η ομάδα μας παγκοσμίως χρησιμοποίησε την εξέταση SPECT-CT για να υποδείξει τους καλύτερους λεμφαδένες προκειμένου σε αυτούς να βασισθεί η επέμβαση μεταμόσχευσης λεμφαδένων για τη θεραπεία του λεμφοιδήματος. Η πρωτοποριακή αυτή μελέτη έχει δημοσιευθεί σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά, ενώ έχει παρουσιασθεί σε πολλά διεθνή συνέδρια.

Δ) Η Μαγνητική τομογραφία λεμφικού ιστού (MRL) είναι μια ειδική μαγνητική τομογραφία που απεικονίζει την ποιότητα των λεμφαγγείων και των λεμφαδένων του εν τω βάθει χώρου, τη συσσώρευση της λέμφου στους υποδόριους ιστούς και τη βαρύτητα του λεμφοιδήματος. Η εξέταση γίνεται σε εξειδικευμένα ακτινολογικά εργαστήρια που συνεργαζόμαστε, τα οποία εκπαιδεύτηκαν στην εφαρμογή της ανωτέρω τεχνικής.

Ε) Ο γονιδιακός έλεγχος χρησιμοποιείται κυρίως στους ασθενείς με πρωτοπαθές / συγγενές λεμφοίδημα, ώστε να βοηθήσει στην κατάταξη των ασθενών βάσει του γονιδιακού τους προφίλ, σε μια από τις κατηγορίες των πρωτοπαθών νοσημάτων λεμφικού ιστού. Επίσης γονιδιακός έλεγχος μπορεί να γίνει και σε ασθενείς με δευτεροπαθές λεμφοίδημα ώστε να σημειωθεί η προδιάθεση. Προς το παρόν, σε ερευνητικό μόνον επίπεδο αρχίζουν και ελέγχονται οι μέθοδοι τροποποίησης του γενετικού κώδικα προκειμένου να θεραπευθεί η νόσος του λεμφοιδήματος.